Burn-out en overbelasting: hoe voorkom je uitval op de werkvloer

1. Wat is overbelasting?

Bij een overbelasting is er een disbalans tussen belasting en belastbaarheid. Een overbelasting kan ontstaan doordat:

• de algehele belasting te hoog is;
• de belasting hetzelfde is, maar de belastbaarheid van de werknemer omlaag is gegaan door ziekte of stress.

2. Hoe ontstaat overbelasting?

Overbelasting kan verschillende oorzaken of triggers hebben. Denk maar aan spanningen thuis of ingrijpende gebeurtenissen in het leven van de werknemer. Vaak speelt mee dat de werknemer moeite heeft met het aangeven van zijn/haar grenzen. Ook kunnen een hoge werkdruk of problemen op het werk bijdragen aan overbelasting. Vaak heeft het te maken met een combinatie van deze factoren.

Stress is een natuurlijke reactie van het lichaam, het zorgt ervoor dat een werknemer alert is en het verhoogt tijdelijk de concentratie. Na de activiteit of de prestatie neemt de spanning vanzelf weer af door rust. Toch kan stress ook een negatief effect hebben als het langdurig aanwezig is en je werknemer niet in staat is om tot rust te komen. Dan hebben we het over overbelasting.

3. Wat is het verschil tussen overspannenheid en een burn-out?

De termen burn-out en overspannenheid worden vaak voor hetzelfde gebruikt, maar houden echt wat anders in. Zo hoeft een overbelasting niet per se te leiden tot een burn-out, terwijl een burn-out wél het gevolg is van langdurige overbelasting en stress.

Een burn-out heeft vaak te maken met een combinatie van meerdere factoren. Als er bijvoorbeeld in het privéleven van de werknemer live-events optreden, zoals een scheiding of overlijden, dan zal hij/zij verminderd belastbaar zijn en niet meer in staat zijn de normale werklast te dragen. Andersom kunnen stressoren op het werk ook bijdragen aan het ontwikkelen van een burn-out en overbelastingsklachten.

Bij een burn-out valt een werknemer uit het werkproces. In het geval van overspannenheid is een werknemer vaak wel zelf in staat om de overbelasting te verminderen. Dit is bij een burn-out niet het geval, de werknemer heeft begeleiding nodig om uit de langdurige overbelasting te komen én nieuwe situaties te voorkomen. Ook zien mensen met een burn-out meestal zelf niet dat er een probleem is, daardoor zitten ze vaak erg vast in de situatie.

4. Hoe herken je overbelasting bij je werknemer?

Als een werknemer veel stress ervaart en (bijna) overbelast is, dan zijn dit voorbeelden van signalen:

• Minder goed functioneren in het dagelijks leven en op het werk
• Vaker ziekmelden
• Vaker te laat komen
• Minder blij zijn
• Ander gedrag vertonen: prikkelbaar of geïrriteerd naar anderen
• Vermoeidheid
• Een vraag is al gauw te veel
• Emotioneel op de werkvloer

5. Hoe kun je als werkgever overspannenheid of een burn-out voorkomen?

Door bovengenoemde signalen als werkgever/teamleider tijdig te herkennen, erover in gesprek te gaan met de werknemer en actie te ondernemen, kun je uitval door overspannenheid of een burn-out voorkomen.

• Voor het signaleren en actiegericht oppakken van deze signalen organiseren we Workshops voor leidinggevenden. Hiermee krijgen zij tools in handen om signalen van overbelasting te herkennen en motiverende gespreksvoering toe te passen. Dit creëert meer wederzijds begrip bij leidinggevenden en werknemers.
• Door het aanbieden van vitaliteitstrajecten krijgen individuele werknemers meer inzicht in leefstijlfactoren zoals voeding, beweging, slaap, ontspanning, alcohol/drugs en roken. Ook leert de werknemer om grenzen en prioriteiten te stellen en zijn/haar energie te managen, wat ook bijdraagt aan meer vitaliteit en minder stress.

6. Wat kun je als teamleider en organisatie doen als een werknemer uitvalt door een burn-out?

Toch een medewerker met een burn-out of overbelasting, wat nu?

Ook al is langdurig ziekteverzuim vaak niet werkgerelateerd, als werkgever krijg je veel op je bord. Niet alleen het bestaande team ervaart meer werkdruk, je moet ook veel regelen om te voldoen aan de Wet verbetering Poortwachter en de eisen van het UWV. Daarnaast kost elke ziektedag gemiddeld € 400,- per dag.

Als een werknemer toch uitvalt door een burn-out, dan neemt de bedrijfsarts het proces over om eventuele tegenstrijdige belangen te voorkomen. Vaak ervaren werkgever en werknemer door de uitval een verminderde grip op de situatie. Ook gelden er maandenlange wachtlijsten voor psychologische hulp, waardoor het herstelproces stagneert en de afstand tot de werkvloer nog groter wordt.

Rust en overzicht creëren

Een werknemer die overbelast is, heeft juist duidelijkheid nodig. Om rust en overzicht te creëren, is het raadzaam om een leefstijlprofessional in te schakelen. Via leefstijlcoaching ontstaat er meer grip op de situatie: de werknemer krijgt meer duidelijkheid en gaat stapsgewijs op verantwoorde wijze aan de slag, terwijl de werkgever hiermee bijdraagt aan het herstel van de werknemer.

Leefstijlcoaching: inzicht in eigen gedrag

Door leefstijlcoaching ontstaat inzicht in eigen gedrag via aspecten als cognitieve gedragstherapie, tijd- en energiemanagement en thema’s als voeding, bewegen, ontspanning en slaap. In de 1^e fase van een burn-out ligt de focus op “puinruimen” en de eigen balans hervinden. Daarna volgen stapsgewijs re-integreren en in balans blijven door eigen lichaam te kennen en de signalen van stress of overbelasting te herkennen. Deze grenzen liggen bij iedereen anders, zodat maatwerk nodig is.

Betrokken blijven bij het werkproces

Tijdens het traject blijft de leefstijlprofessional in het hier en nu, in het herkennen van het eigen gedrag door de werknemer. Het heeft altijd onze voorkeur om de werknemer betrokken te houden bij het werkproces. Onze leefstijlprofessionals kijken naar wat de werknemer nodig heeft en hoe een nieuwe situatie voorkomen kan worden. Als de situatie daar om vraagt werken we – na akkoord door de werknemer – samen met de psycholoog om het traject met elkaar af te stemmen.

Na verloop van tijd en met nieuwe inzichten op het gebied van eigen vitaliteit, energiemanagement en grenzen stellen, herstelt je medewerker en kan hij/zij weer verantwoord aan de slag op de werkvloer.

Tandenknarsen/kaakklemmen (kaakbruxisme): wat is het en wat kun je eraan doen?

Wat is kaakbruxisme en wat merk je daarvan?

Kaakbruxisme betekent dat je je kaakspieren langdurig aanspant, je kaken op elkaar klemt en/of ’s nachts met je tanden/kiezen over elkaar beweegt (tandenknarsen). Meestal geeft dit geen klachten, maar span je je kauwspieren bovenmatig vaak en lang aan, dan kun je last krijgen van overbelasting.

Als je vooral ’s nachts tandenknarst, dan kan het zijn dat je partner je hierop wijst omdat hij dit vervelende geluid goed kan horen. Span je jouw kaakspieren vooral overdag veel aan, dan kun je klachten ontwikkelen zoals hoofdpijn. Het tandenknarsen in de nacht kan slijtage van je tanden en kiezen veroorzaken. Ook kan het zijn dat de kaakbeweging zelf niet soepel meer gaat, omdat je spieren langdurig strak staan en stijver worden.

Wat zijn de oorzaken van tandenknarsen en kaakklemmen?

Voor het bovenmatig aanspannen van je kaakspieren en nachtelijk tandenknarsen zijn een aantal oorzaken bekend:

• Je slaapt te licht of onrustig. Dit kan ontstaan door stress of door een verstoring in je dopaminehuishoudingbijvoorbeeld door roken, alcohol of cafeïne;
• Roken: de nicotine uit een sigaret of sigaar stimuleert de aanmaak van dopamine;
• Angst en stress: de uitdrukkingen “Even je tanden op elkaar en weer door” of “Je moet even doorbijten” hangen niet voor niets samen met iets wat je voor elkaar moet boksen of waar je extra moeite voor moet doen. Bij meer spanning, angst of stress hou je je kaken vaak onbewust strak op elkaar of span je ze langdurig aan.
• Medicatie (bij ADHD of antidepressiva – en dan de amfetamine varianten) en evt. (hard)drugs.

Aanvullend kan snurken een oorzaak zijn voor aanspanning van de kaakspieren. Vaak is dit een functionele manier om de luchtweg open te houden. Is hier een vermoeden van, dan verwijzen wij je door naar een specialist, omdat dit kan duiden op Obstructief Slaapapneu Syndroom (OSAS).

Hoe kan de (orofaciaal/kaak-)fysiotherapeut je helpen bij kaakbruxisme?

Bij tandenknarsen en het klemmen van de kaak gaat het vooral om het aanwennen van nieuwe dagelijkse gewoontes. Hierbij kan de (orofaciaal/kaak-)je goed begeleiden. Heb je overdag last van bovenmatige spierspanning, dan gaat het er vooral om dat de nieuwe (mond)gewoontes een automatisme gaan worden. Hiervoor krijg je tips van onze fysiotherapeut, zoals bewustwordingsadviezen, massages en oefeningen om je kaak soepeler te krijgen en te houden.

Bij secundaire klachten zoals hoofdpijn kan de fysiotherapeut je behandelen via dry needling. Deze methode is vooral passend als het je zelf niet lukt om de kaakspieren losser te krijgen.

Schiet je kaak op slot of ervaar je acute kaakklachten, dan komt manuele therapie in beeld. Wat precies bij jouw kaakklachten nodig is, onderzoeken we tijdens de intake en de fysieke tests. Daarna schrijven we een maatwerk plan voor je.

Tips van onze leefstijlcoach om tandenknarsen te voorkomen

Onze tips voor een betere en diepe nachtrust om daarmee het tandenknarsen te verminderen:

• Zorg voor een goede matras en comfortabele warmte (niet te warm, niet te koud);
• Kijk minstens een half uur voordat je gaat slapen geen tv of berichtjes op je smartphone of tablet;
• Vermijd cafeïne (koffie, thee, cola, energydrinks) na 19.00 uur;
• Eet geen zware maaltijden na 19.00 uur;
• Ontspan voor het slapengaan: lees een boek, neem een bad of warme douche.

Hierdoor is de kans groter op een diepere slaap doordat je minder dopamine aanmaakt en je lichaam gewend raakt aan je nieuwe slaapritueel, ook wel slaaphygiëne genoemd.

Samenwerking met de tandarts en fysiotherapeut

Kaakklachten, zoals tandenknarsen of bovenmatige spanning kan de (kaak)fysiotherapeut zelfstandig of in samenspraak met de tandarts/gnatholoog en leefstijlcoach voor je behandelen. Wat werkt bij nachtelijke tandenknarsen en/of kaakklemmen is voor iedereen anders. Daarom nodigen wij je uit voor een intake, zodat wij precies kunnen beoordelen wat je nodig hebt bij jouw specifieke klachten.

Rol fysiotherapeut

De (kaak)fysiotherapeut helpt je bij het ontwikkelen van nieuwe mondgewoontes. Door bewustwording kun je vaak al veel klachten zelf verhelpen. Verder krijg je tips en adviezen om je kaakspieren te masseren en om beter te slapen en bewegen. Daarnaast kan de fysiotherapeut de secundaire klachten (bijv. hoofdpijn, vastzittende spierknopen) voor je behandelen via manuele therapie of dry needling.

Rol tandarts

De tandarts kan adviseren en behandelen als je tanden en/of kiezen slijtage vertonen. Daarnaast kan hij een splint of opbeetplaat bij je aanmeten. Deze draag je ’s nachts als je last hebt van tandenknarsen en juist overdag als je een stressvolle periode hebt. De splint geeft je hersenen namelijk feedback als je je kaken ongemerkt weer vastklemt. Hiermee verhelp je niet het knarsen zelf, maar voorkom je wel verdere schade aan je gebit. Aan het dragen van een splint moet je even wennen, maar na 2 tot 3 maanden bereik je er al goede resultaten mee.

Rol leefstijlcoach

Is het nodig om een stap verder te gaan in het aanpassen van je leefgewoontes, bijvoorbeeld omdat je last hebt van langdurige stress, omdat je meer wil bewegen en ontspannen of omdat je je voedingspatroon wil aanpassen, dan kan een leefstijlprofessional je adviseren en begeleiden. Ook kan hij je helpen bij het ontwikkelen van een beter slaappatroon via professionele slaapcoaching.