Tandenknarsen/kaakklemmen (kaakbruxisme): wat is het en wat kun je eraan doen?

Wat is kaakbruxisme en wat merk je daarvan?

Kaakbruxisme betekent dat je je kaakspieren langdurig aanspant, je kaken op elkaar klemt en/of ’s nachts met je tanden/kiezen over elkaar beweegt (tandenknarsen). Meestal geeft dit geen klachten, maar span je je kauwspieren bovenmatig vaak en lang aan, dan kun je last krijgen van overbelasting.

Als je vooral ’s nachts tandenknarst, dan kan het zijn dat je partner je hierop wijst omdat hij dit vervelende geluid goed kan horen. Span je jouw kaakspieren vooral overdag veel aan, dan kun je klachten ontwikkelen zoals hoofdpijn. Het tandenknarsen in de nacht kan slijtage van je tanden en kiezen veroorzaken. Ook kan het zijn dat de kaakbeweging zelf niet soepel meer gaat, omdat je spieren langdurig strak staan en stijver worden.

Wat zijn de oorzaken van tandenknarsen en kaakklemmen?

Voor het bovenmatig aanspannen van je kaakspieren en nachtelijk tandenknarsen zijn een aantal oorzaken bekend:

• Je slaapt te licht of onrustig. Dit kan ontstaan door stress of door een verstoring in je dopaminehuishoudingbijvoorbeeld door roken, alcohol of cafeïne;
• Roken: de nicotine uit een sigaret of sigaar stimuleert de aanmaak van dopamine;
• Angst en stress: de uitdrukkingen “Even je tanden op elkaar en weer door” of “Je moet even doorbijten” hangen niet voor niets samen met iets wat je voor elkaar moet boksen of waar je extra moeite voor moet doen. Bij meer spanning, angst of stress hou je je kaken vaak onbewust strak op elkaar of span je ze langdurig aan.
• Medicatie (bij ADHD of antidepressiva – en dan de amfetamine varianten) en evt. (hard)drugs.

Aanvullend kan snurken een oorzaak zijn voor aanspanning van de kaakspieren. Vaak is dit een functionele manier om de luchtweg open te houden. Is hier een vermoeden van, dan verwijzen wij je door naar een specialist, omdat dit kan duiden op Obstructief Slaapapneu Syndroom (OSAS).

Hoe kan de (orofaciaal/kaak-)fysiotherapeut je helpen bij kaakbruxisme?

Bij tandenknarsen en het klemmen van de kaak gaat het vooral om het aanwennen van nieuwe dagelijkse gewoontes. Hierbij kan de (orofaciaal/kaak-)je goed begeleiden. Heb je overdag last van bovenmatige spierspanning, dan gaat het er vooral om dat de nieuwe (mond)gewoontes een automatisme gaan worden. Hiervoor krijg je tips van onze fysiotherapeut, zoals bewustwordingsadviezen, massages en oefeningen om je kaak soepeler te krijgen en te houden.

Bij secundaire klachten zoals hoofdpijn kan de fysiotherapeut je behandelen via dry needling. Deze methode is vooral passend als het je zelf niet lukt om de kaakspieren losser te krijgen.

Schiet je kaak op slot of ervaar je acute kaakklachten, dan komt manuele therapie in beeld. Wat precies bij jouw kaakklachten nodig is, onderzoeken we tijdens de intake en de fysieke tests. Daarna schrijven we een maatwerk plan voor je.

Tips van onze leefstijlcoach om tandenknarsen te voorkomen

Onze tips voor een betere en diepe nachtrust om daarmee het tandenknarsen te verminderen:

• Zorg voor een goede matras en comfortabele warmte (niet te warm, niet te koud);
• Kijk minstens een half uur voordat je gaat slapen geen tv of berichtjes op je smartphone of tablet;
• Vermijd cafeïne (koffie, thee, cola, energydrinks) na 19.00 uur;
• Eet geen zware maaltijden na 19.00 uur;
• Ontspan voor het slapengaan: lees een boek, neem een bad of warme douche.

Hierdoor is de kans groter op een diepere slaap doordat je minder dopamine aanmaakt en je lichaam gewend raakt aan je nieuwe slaapritueel, ook wel slaaphygiëne genoemd.

Samenwerking met de tandarts en fysiotherapeut

Kaakklachten, zoals tandenknarsen of bovenmatige spanning kan de (kaak)fysiotherapeut zelfstandig of in samenspraak met de tandarts/gnatholoog en leefstijlcoach voor je behandelen. Wat werkt bij nachtelijke tandenknarsen en/of kaakklemmen is voor iedereen anders. Daarom nodigen wij je uit voor een intake, zodat wij precies kunnen beoordelen wat je nodig hebt bij jouw specifieke klachten.

Rol fysiotherapeut

De (kaak)fysiotherapeut helpt je bij het ontwikkelen van nieuwe mondgewoontes. Door bewustwording kun je vaak al veel klachten zelf verhelpen. Verder krijg je tips en adviezen om je kaakspieren te masseren en om beter te slapen en bewegen. Daarnaast kan de fysiotherapeut de secundaire klachten (bijv. hoofdpijn, vastzittende spierknopen) voor je behandelen via manuele therapie of dry needling.

Rol tandarts

De tandarts kan adviseren en behandelen als je tanden en/of kiezen slijtage vertonen. Daarnaast kan hij een splint of opbeetplaat bij je aanmeten. Deze draag je ’s nachts als je last hebt van tandenknarsen en juist overdag als je een stressvolle periode hebt. De splint geeft je hersenen namelijk feedback als je je kaken ongemerkt weer vastklemt. Hiermee verhelp je niet het knarsen zelf, maar voorkom je wel verdere schade aan je gebit. Aan het dragen van een splint moet je even wennen, maar na 2 tot 3 maanden bereik je er al goede resultaten mee.

Rol leefstijlcoach

Is het nodig om een stap verder te gaan in het aanpassen van je leefgewoontes, bijvoorbeeld omdat je last hebt van langdurige stress, omdat je meer wil bewegen en ontspannen of omdat je je voedingspatroon wil aanpassen, dan kan een leefstijlprofessional je adviseren en begeleiden. Ook kan hij je helpen bij het ontwikkelen van een beter slaappatroon via professionele slaapcoaching.